De man links die zich vooroverbuigt in natuurgebied Levensstrijd is Dick Bekker van de Zoogdiervereniging, rechts Jelmer de Jong van ecologisch adviesbureau Silvavir. In opdracht van de provincie Zeeland zijn ze op zoek naar hoopjes muizenkeutels.

Die zijn achtergelaten door een zwaar beschermde diersoort, de noordse woelmuis variant Microtus oeconomus arenicola. De speciale status heeft de noordse woelmuis te danken aan het feit dat deze ondersoort nergens anders nog voorkomt.

 

Daarmee is het de meest bijzondere zoogdiersoort van ons land. Wij zijn aan Brussel verplicht te rapporteren hoe het de vijf populaties vergaat die zich in verschillende gebieden ophouden, waaronder deze vochtige biotoop in de Zeeuwse Delta.

Gebeurde het monitoren tot voor kort met inloopvallen, via deze nieuwe methode hoeven we de beestjes zelf niet meer lastig te vallen. Wanneer een hoopje is aangetroffen worden vijf keutels in een plastic buisje met alcohol gedaan.

Op het oog zijn de keutelhoopjes van een noordse woelmuis niet te onderscheiden van die van andere woelmuizen, zoals de veldmuis of aardmuis. Via eDNA-onderzoek in een Wagenings laboratorium kan voor 100% worden vastgesteld of het keutels van de noordse woelmuis zijn. Hèt bewijs dat ze in dit gebied voorkomen.

 

Door de aanleg van dammen tussen verschillende voormalige Zeeuwse eilanden en maatregelen om leefgebieden te ontsnipperen gaven we dieren de gelegenheid nieuwe leefgebieden te koloniseren. Ook de aardmuis, de grote concurrent van de noordse woelmuis, maakte gebruik van die infrastructuur. Voor de noordse woelmuis is dat een bedreigende ontwikkeling.

Bekker: ‘Intussen zijn de aardmuizen Goeree-Overflakkee binnengemarcheerd en gaan dat hele gebied overnemen. We moeten voorkomen dat ze verder oprukken via de Grevelingendam naar Schouwen-Duiveland en zo dit gebied in Zierikzee bereiken.’

Ook de andere populaties noordse woelmuizen worden bedreigd. De aardmuis wint terrein langs de IJsselmeerkust richting Friesland en op Texel is naast de aardmuis de rosse woelmuis gearriveerd.

‘Voor het ecosysteem maakt het niks uit of predatoren nou een aardmuis, rosse woelmuis of noordse woelmuis verorberen’ zegt Bekker, ‘Misschien neemt de voedselbeschikbaarheid wel toe als bijvoorbeeld de aardmuis de overhand krijgt. Maar dan verdwijnt er wel een iconische soort die hier is blijven hangen na de laatste ijstijd en gaat de biodiversiteit weer een stukje achteruit.’

Dat verlies aan biodiversiteit niet altijd nadelig hoeft te zijn voor een ecosysteem stelt de mens voor dilemma’s. Het feit dat soorten verdwijnen raakt iets in ons. Wij kunnen nu eenmaal niet goed tegen onomkeerbaarheid.

 

Misschien zoekt de mens daarom op zijn knieën naar muizenkeutels.